Berria, 2020ko urriak 24. Iñaki Zabaleta Urkiola EHUko katedraduna da
“Iruña-Veleia auzian, gaur egun, lau gai daude nire ustean: ehunka ostraken egiaztapen zientifikoagoa, Eliseo Gil eta kideen epaiketa, Gabixolaren gose greba, eta Euskal Herriko hedabide eta jendearen jokabidea.” Jarraitzen du.
Berria 2020 urriak 23
Idazki hau sinatzen dugunok adierazi nahi dugu arduraz ikusten dugula Iruña-Veleia auzia eta, kezkak bultzatuta, gure iritzia plazaratu nahi dugu jendaurrean.
Lehenik eta behin esan nahi dugu arazoa egon badagoela, urtez urte luzatu den auzia da eta oraindik ere konpondu gabe dagoena. Arazoak ez dira konpontzen lepoa emanda. Enoratze hutsak ez ditu desagerrarazten gizartean diren gatazkak. Ostrukarena egitea inoiz ez da irtenbidea.
Bigarrenik adierazi nahi dugu erakundeek heldu behar diotela auziari eta baliabideak jarri behar dituztela arazoa behin betiko konpon dadin.
Hirugarrenez esan nahi dugu zinez sinesten dugula zientzia dela erantzunak eman ditzakeena eta, beraz, zientzialariei eman behar zaiela hitza.
Herritar moduan eskatu nahi diegu ardura politikoa duten alderdi eta erakundeei baliabideak jar ditzatela zientziak argitu dezan Iruña-Veleia auzia.
Arratsaldeko 5etan abiatuko da Autokarabanen Parketik. Iragarkia
Berria, 2020ko urriak 17. Iñigo Astiz.
«Egina utzi dut bizi testamentua, eskatuz ez nazatela elikatu». Uztailaren 23an abiatu zuen Iruña-Veleiako aztarnategian aurkitutako piezei arkeometria probak eskatzeko gose greba Jose Mari Lejardi Gabixolak (Markina-Xemein, Bizkaia, 1959), eta 87 egun beteko ditu gaur jan gabe. «35 bat kilo galdu ditut, eta, oraingoz, ez dut minik. Noizean behin, zorabio batzuk izaten ditut». Probak egiteko konpromisorik hartu ezean amaierara doala berretsi du. Bestalde, Gasteizko auzitegiak Eliseo Gil aztarnategiko zuzendari ohiari ezarri zion bi urte eta hiru hilabeteko kartzela zigorra ere kritikatu du, haren hitzetan Espainiako Kultura Ministerioak egindako ikerketa bat baitu oinarri bakartzat, eta ezbaian geratu baitzen azterketa haren balioa epaiketan bertan. «Ikerlariak onartu zuen ez zuela halako datazioak egiteko eskarmenturik, eta lehenengoz egin zuela halako ikerketa bat». Jarraitzen du
Irailean eta urrian lau artxibo ipini ditugu irakurgai academia.edu-n. Batetik, Sardiniari buruzko liburuaren laburpena gazteleraz, eta bestetik Iruña-Veleiari dagozkion hiru: grafitoen zerrenda, grafitoak gaika eta igo berri dugun epaiketaren kronika eta sententziari buruzko iritzia, urtean zehar atalka argitaratu ditugunak blog honetan.
Uztailaren 23an eman zitzaion hasiera aurtengo bisita denboraldiari. Hiru bisita egin dira dagoeneko, arrakasta handiz, 90 bisitari izan baitira denera. Urriaren 18an egingo da laugarrena eta azkena. Egon ez zaretenok aprobetxatu aurtengo azken aukera. Izena emateko: irunaveleiaargitu@gmail.com. Hemen iragarkia
Aspalditxo egina genuen lan hau eta academia.edu-ra igo dugu, duela gutxi grafitoen zerrendarekin egin genuen bezala. SOS Iruña-Veleia webguneko Ostracabase atalean dauden grafitoen argazkiak eta transkripzioak sailkatu ditugu gaika (euskera, latina, egipto, marrazkiak…). Irudi oso nahasia eta fragmentarioa du jende askok ostraken edukiez, eta pentsatzen dugu bati baino gehiagori lagungarri egingo zaiola lan hau. Epaiketaren kronika eta sententziari buruzko iritzia ere prestatuak ditugu eta laster ipiniko ditugu webgune horretan.
“Notizia” hori zekarren atzoko Correok. Iturri onetik jakin dugunez, Kultura Diputatuak broma giroan esan omen zuen hori, astelehenean biltzarkideekin aztarnategian egindako bisita gidatuan. Correoren beste puzker bat.
Jose Luis Erdozia – Euskaltzain urgazlea. Berria, 2020ko urriak 7
Etxeko teilatuan harriak jarri izan dira maiz haize gaiztoak teilarik jaso ez dezan. Zentzu horretan, beraz, harrien beharra duelako eta ez harrikatze gisa, hartu behar da ondorengoa.
Etxeko kontuak laratzak dakizki! esaten zuten Satrustegi euskaltzaina zenaren herrikoek. Baina, etxean gorde behar al dira guztiak? Kontu aldrebesak edo trapu zikinak ere, etxean arteztu edo araztu behar dira beti?
Saiatu, behintzat, bai! Horretaraino bat heldu naiz erabat galdera erretoriko horiekin. Saiatu naiz ni neroni eta beste batzuk ere bai Euskaltzaindiaren beheko suko laratzatik zintzilik dagoen kontu aldrebestua artezteko bidean jartzen, baina ez da modurik izan. Ez dio erreparatu trapu zikinduari Euskaltzaindiak. Ostrukarena egin du. Burua ez ezik, corpus osoa estali du. Trapu zikindua usteltzen utzi nahi izan du laratzean zintzilik, sukaldeko atea itxita murrilu eta guzti. Bistan da horrela jokatzeko, 2006an azaleratu eta ondoren aldrebestutako kontuak bertigoa sortu diola.
Saiatu nintzen ni neroni 2018ko udaberrian, mendeurrenaren egitaraua aurkeztu zigutenean Nafarroako euskaltzainei Iruñan. Ahoz saiatu nintzen bertan eta idatziz egin behar nuela jakinarazi zidan mendeurrenaren aurkezleak. Hurrengo egunean, posta elektronikoz bidali nion mendeurrenaren koordinatzaileari. Ekainaren amaieran, nire eskaria kontuan izan ote zuten galdetuta, ezetz esan zidan koordinatzaileak, lanpeturik baitzebiltzan mendeurrena hortik eta handik aurkezten. Urriaren hasieran tematu nintzen beste behin, baina dagoeneko ez zegoen ostrukaren corpus-arimarik erantzuteko.
Saiatu zen besteren bat ere, burura joaz oraingoan zuzenean, aukerarik izan ez zezan hura estaltzeko, baina… ezta horrela ere! Euskaltzaindiko kideen erdiak trapu zikinduaren faltsutasunaren alde eta, beste erdiak, benetakotasunaren alde zeudela esan zion, antza. Jarraibide demokratikoa, orduan, ezer egin ez izanaren arrazoia? Zotzera bota izan balute sikiera! Alta, erantzun ofizialik ez!
Hizkuntza zaindu, zabaldu, hobetu eta baita bere historia aztertu eta ikertu ere, edozein hizkuntza akademiaren helburuen artean dago, eta Euskaltzaindia, euskararen akademia ofiziala izanik, horixe egiten aritu da mende bateko bizitza horretan, orokorrean, euskara ehuntzen, mendeurrenaren logoak zioen moduan.
Hala ere, azken hamarkada honetan, iruditzen zait ez dela beste bederatzietakoen mailan egon. Euskararen historiaren ikerketan, bereziki, ez da egon akademia bati eska dakiokeen mailan. Nola daiteke berdinketa teknikoa izatearen aitzakian, hala izan ez dela jakinik ere, eztabaida baztertu eta ikerketaren ateak ixtea? Ikerketaren ateak ixtea, zientziari aitortzarik ez egitea bezalakoa da. Zalantza da zientziaren motorra eta zalantzari esker egin dute gizataldeek aurrera. Zenbat aldiz aldatu behar izan dute akademia ezberdinek garaian garaiko egiak? Elizak berak ere, goi-isurizko jakituria izanagatik eta oso noizbait bada ere, aldatu edo moldatu behar izan ditu zalantzarik gabeko bere egia batzuk. Eta Euskaltzaindiak berak ere, zenbat aldiz aldatu behar izan du arauren bat edo beste? Zenbat ohar agertzen dira Euskaltzaindiaren azken hiztegian, esate baterako, esanez ez erabiltzeko honako edo halako hitza, beste bat hobetsiz? Horretan dihardute akademiek haien esparru berezituetan, zalantza-ikerketa-erabakia dialektika edo gurpilean, ondorengo zalantza sortu bitartean.
Horixe egin beharko luke Euskaltzaindiak trapu zikinduarekin, Iruña-Veleiako grafitoen aferarekin. Arrazoi gehiagorekin berdinketa teknikoarena egia balitz. Eta ez da hau nire sutondoko laratzeko zintzilikarioa soilik. Euskaltzale asko geratu da harri eta zur, haserre beste batzuk, akademiak ez duelako txintik ere esan hamalau urte hauetan, auzia berarekin ez balihoa bezala.
Horregatik, garaia delako, behar du Euskaltzaindiak bere xedeari ekin, aurrea hartu eta auzia argituko duen grafitoen azterketa arkeometrikoa bideratu. Gainerakoan, Euskaltzaindia, 100 urte eta gero hau?